Khi nghiên cứu về chiếc ô tô, việc hiểu rõ về cấu trúc và các bộ phận của nó là rất quan trọng. Mỗi bộ phận đều có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự an toàn và hiệu suất của chiếc xe. Việc hiểu rõ cấu tạo ô tô và các bộ phận trên một chiếc ô tô sẽ giúp bạn có thể tự kiểm tra, bảo trì và sửa chữa xe một cách hiệu quả.
Động cơ ô tô
Động cơ được coi là bộ phận quan trọng nhất trên một chiếc ô tô, được xem như “trái tim” của xe. Nó hoạt động bằng cách chuyển đổi năng lượng từ các nguồn như nhiệt năng (động cơ đốt trong) hoặc điện năng (động cơ điện) thành năng lượng cơ học để cung cấp mô men xoắn cho bánh xe, giúp xe di chuyển tới nơi đích. Động cơ còn có thể dẫn động các thiết bị phụ trợ như máy phát điện hoặc bơm trợ lực lái. Hiện nay, có nhiều loại động cơ khác nhau được sử dụng trên ô tô, trong đó động cơ đốt trong 4 kỳ là loại phổ biến nhất. Tuy nhiên, các loại động cơ “xanh” như động cơ điện hoặc động cơ hybrid đang được ưa chuộng hơn và có xu hướng thay thế động cơ đốt trong.
Hộp số là một bộ phận chính trong hệ thống truyền động của ô tô, giúp truyền chuyển động từ động cơ đến cầu dẫn động với tỉ số truyền thay đổi linh hoạt theo từng điều kiện vận hành. Vì động cơ chỉ sản sinh công suất và mô men xoắn tối đa ở một vòng tua cố định, nên xe cần được bố trí hộp số để có thể tăng hoặc giảm tốc độ. Có hai loại hộp số chính là hộp số sàn và hộp số tự động. Trong nhóm hộp số tự động, có nhiều loại khác nhau như hộp số tự động AT, hộp số tự động vô cấp CVT, và hộp số ly hợp kép DCT, mỗi loại có cấu tạo riêng của hộp số ô tô.
Hệ thống dẫn động
Trong cấu trúc của xe ô tô, hệ thống dẫn động là một phần rất quan trọng, nó có nhiệm vụ truyền chuyển động từ hộp số đến các bánh xe chủ động. Có nhiều loại hệ thống dẫn động khác nhau như: hệ thống dẫn động cầu trước (2 bánh trước), hệ thống dẫn động cầu sau (2 bánh sau), hệ thống dẫn động 2 cầu (4 bánh toàn thời gian hoặc bán thời gian)…
Các loại hệ thống dẫn động này có cấu tạo khác nhau tùy vào từng loại xe. Tuy nhiên, thông thường hệ thống dẫn động gồm có bán trục hoặc cầu xe truyền lực từ hộp số đến các bánh xe chủ động. Ngoài ra, còn có trục các đăng giúp truyền lực từ hộp số hoặc bộ vi sai đến các trục bánh xe.
Hệ thống treo
Hệ thống treo của xe ô tô có nhiệm vụ nâng đỡ toàn bộ thân xe lên trên khung dầm và giúp xe di chuyển một cách ổn định, êm ái trên đường. Hệ thống này được thiết kế với cấu tạo gồm bộ phận đàn hồi, bộ phận dẫn hướng và bộ phận giảm chấn. Tuy nhiên, cấu tạo của mỗi bộ phận sẽ khác nhau tùy vào từng loại hệ thống treo.
Hệ thống lái
Trong xe hơi, hệ thống lái có nhiệm vụ chuyển động bánh xe theo hướng điều khiển của người lái. Hệ thống này bao gồm 3 bộ phận chính bao gồm dẫn động lái, cơ cấu lái và hỗ trợ lái. Cấu trúc của mỗi bộ phận sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại hệ thống lái được sử dụng.
Hệ thống bánh xe
Bánh xe là một phần không thể thiếu trên xe ô tô, có tác dụng chuyển động quay thành chuyển động tuyến tính trên đường. Bánh xe bao gồm lazang và lốp, trong đó lốp là bộ phận tiếp xúc với đường. Lốp giúp giảm thiểu các va đập và tạo độ bám cho xe trên đường.
Hệ thống phanh là một phần quan trọng để giảm tốc độ và dừng xe khi cần. Phanh trên ô tô có hai loại là phanh đĩa và phanh tang trống. Ngoài hệ thống phanh chính trên các bánh xe, ô tô còn được trang bị hệ thống phanh tay để giữ xe đứng yên khi dừng lâu hoặc đậu xe.
Hệ thống điện
Hệ thống điện của ô tô được xem như “hệ thần kinh” của xe, vì nó cung cấp nguồn điện cho các hệ thống bên trong động cơ như hệ thống khởi động, hệ thống đánh lửa, hệ thống phun nhiên liệu, hệ thống điều khiển động cơ… Ngoài ra, hệ thống điện còn cung cấp điện cho hệ thống đèn xe, còi xe, các thiết bị giải trí và tiện nghi như điều hòa, màn hình và loa của xe.
Hệ thống an toàn
Hệ thống an toàn trên ô tô được thiết kế để tăng cường tính an toàn cho người lái và hành khách. Với sự tiến bộ của công nghệ, các tính năng an toàn trên xe hiện đại ngày nay trở nên đa dạng và tiên tiến hơn bao giờ hết.
Những tính năng an toàn cơ bản bao gồm túi khí, dây đai an toàn, cảm biến hỗ trợ đỗ xe, hệ thống chống bó cứng phanh, hệ thống cân bằng điện tử và hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc. Các tính năng an toàn cao cấp hơn bao gồm camera 360 độ, hệ thống cảnh báo chệch làn đường và hệ thống chống va chạm.
Hệ thống điều hoà
Hệ thống điều hòa trên xe hơi không trực tiếp liên quan đến hoạt động của xe, nhưng lại có tác động rất lớn đến trải nghiệm của người sử dụng. Điều hòa ô tô thường là loại hai chiều, có khả năng làm lạnh hoặc sưởi ấm. Hệ thống này bao gồm các thành phần như lốc điều hòa, dàn nóng, dàn lạnh, và phin lọc khí ga.
Khung thân xe
Khung dầm và thân vỏ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cấu trúc ô tô. Chúng là nền tảng nâng đỡ và liên kết tất cả các bộ phận xe ô tô, tạo thành một khối thống nhất. Khung dầm và thân vỏ không chỉ định hình bên ngoài và bao bọc cấu trúc bên trong, mà còn ảnh hưởng đến độ ổn định và an toàn khi xe di chuyển. Thân khung xe có hai loại cấu tạo chính là thân khung rời (body on frame) và thân khung liền (unibody).
Ngoại thất ô tô
Các bộ phận ngoại thất xe ô tô gồm có:
-
Lưới tản nhiệt: Là nơi cho phép không khí từ bên ngoài vào khoang động cơ, cung cấp khí nạp và giúp làm mát động cơ. Ngoài chức năng này, lưới tản nhiệt còn ảnh hưởng đến thiết kế và tính thẩm mỹ của xe, với mỗi hãng xe có kiểu lưới tản nhiệt riêng của mình.
-
Cản xe: Là chi tiết bảo vệ phần dưới đầu và đuôi xe khỏi tổn thất trong trường hợp xảy ra va chạm từ phía trước hoặc sau. Cản xe có thể được làm bằng kim loại hoặc nhựa, và là một phần quan trọng của thiết kế ngoại thất xe.
-
Nắp capo: Là tấm kim loại nằm ở đầu xe, được sử dụng để truy cập vào khoang động cơ để kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa các bộ phận bên trong. Nắp capo cũng là một phần của thiết kế ngoại thất xe.
-
Gạt mưa: Là bộ phận giúp loại bỏ nước mưa và bụi bẩn trên kính chắn gió để cung cấp tầm nhìn tốt nhất cho người lái, đặc biệt trong điều kiện thời tiết xấu.
Bộ phận ngoại thất xe ô tô bao gồm hệ thống đèn với các loại đèn chiếu sáng trước (chế độ xa & gần), đèn xi nhan (trước, sau và trên gương chiếu hậu), đèn định vị ban ngày, đèn sương mù, đèn hậu, đèn lùi, đèn phanh trên cao và mỗi loại đèn có cấu tạo và đặc điểm khác nhau tùy vào công dụng. Hệ thống kính xe giúp che chắn mưa gió, bụi bẩn, bao gồm kính chắn gió phía trước, kính hậu phía sau và các kính cửa sổ. Hệ thống cửa xe giúp đóng/mở lối ra/vào xe với các cửa hai bên hông xe, cửa sau hoặc cửa cốp xe, cửa sổ trời. Gương chiếu hậu ngoài được lắp đặt ở hai bên trái và phải trên chân trụ A hoặc gần trụ A để giúp người lái quan sát hai bên hông và khu vực gần đuôi xe. Ngoài ra, các bộ phận ngoại thất xe ô tô còn bao gồm chắn bùn, ăng ten, nắp bình xăng và mỗi bộ phận có công dụng và đặc điểm riêng.
Nội thất ô tô
Các bộ phận bên trong nội thất xe ô tô gồm có:
-
Vô lăng là một phần của hệ thống lái trên xe ô tô. Nó cho phép tài xế dễ dàng điều khiển hướng di chuyển của xe. Hiện nay, các nhà sản xuất ô tô thường tích hợp nhiều phím chức năng trên vô lăng để tăng tiện ích cho người lái, như còi xe, điều khiển nghe/gọi, âm thanh, chế độ, Cruise Control… Ngoài ra, phía sau vô lăng còn có các cần điều khiển đèn xe và gạt mưa, và một số xe còn có lẫy chuyển số.
-
Bảng đồng hồ là một phần quan trọng của hệ thống thông tin trên xe hơi, nó thường được đặt phía sau vô lăng và hiển thị các thông số quan trọng như tốc độ xe, vòng tua máy, nhiệt độ nước làm mát động cơ, lượng nhiên liệu hiện tại, và quãng đường xe đã đi được. Bên cạnh đó, bảng đồng hồ còn có chức năng hiển thị các thông báo lỗi hoặc tình huống nguy hiểm, tình trạng hoạt động của các tính năng và chế độ lái khác.
-
Cần số: Cần số thường được đặt ở trung tâm của bệ ghế, giữa ghế lái và ghế hành khách phía trước. Người lái có thể sử dụng cần số để thay đổi tốc độ di chuyển của xe hoặc chọn chế độ lái phù hợp.
-
Phanh tay: Phanh tay có hai loại là phanh tay cơ (dạng cần gạt) và phanh tay điện tử (dạng nút bấm). Phanh tay giúp người lái khoá/mở phanh tay khi cần.
-
Hệ thống bàn đạp điều khiển: Với xe hộp số tự động, phía dưới sàn chỉ có bàn đạp ga (bên phải) và bàn đạp phanh (ở giữa). Còn xe hộp số sàn có thêm bàn đạp côn – ly hợp (bên trái).
-
Bảng điều khiển: Bảng điều khiển (hay còn gọi là taplo) được đặt ở trung tâm của xe và là nơi bố trí hệ thống điều khiển của hầu hết các thiết bị và tính năng trên xe như nút khởi động, màn hình giải trí, điều hoà, sưởi/làm mát ghế…
-
Bảng điều khiển cửa xe: Bảng điều khiển cửa xe thường được tích hợp trên cửa bên phía ghế lái và bao gồm các nút khoá/mở tất cả các cửa và cửa hậu (cốp xe), bật/tắt cửa kính điện… Ngoài ra, bảng điều khiển còn có thêm nút điều chỉnh gương chiếu hậu bên ngoài.
-
Gương chiếu hậu trong: Gương chiếu hậu trong được đặt gần trung tâm của cạnh trên kính chắn gió, giúp người lái quan sát được phía sau đuôi xe.
-
Hệ thống ghế ngồi: Ghế ngồi trong ô tô là ghế đệm, thường được bọc da hoặc bọc nỉ. Ghế lái và ghế hành khách phía trước có thể chỉnh điện hoặc chỉnh cơ nhiều hướng. Các hàng ghế phía sau có thể gập/ngả linh hoạt để tạo không gian rộng hơn khi cần thiết.
Ngoài ra, nội thất của ô tô còn có một số chi tiết khác như gương soi/gương trang điểm, đèn nội thất, các hộc/hộp/ngăn/túi để đựng đồ và bệ để tay trung tâm cho cả ghế trước và ghế sau…
Từ việc tìm hiểu về cấu trúc và các bộ phận trên một chiếc ô tô, chúng ta có thể nhận thấy rằng những chi tiết này rất quan trọng và cần thiết để xe có thể hoạt động một cách hiệu quả và an toàn. Từ hệ thống động cơ, hộp số, đến các hệ thống điều khiển, nội thất và bên ngoài xe, tất cả đều được kết hợp với nhau để tạo nên một chiếc ô tô hoàn chỉnh.
Việc tìm hiểu về các bộ phận trên ô tô không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách hoạt động của xe mà còn giúp chúng ta phát hiện và khắc phục sự cố nhanh chóng và hiệu quả. Bên cạnh đó, việc bảo dưỡng và chăm sóc ô tô cũng rất quan trọng để xe luôn hoạt động tốt và an toàn.
Vì vậy, hãy luôn tìm hiểu và quan tâm đến các chi tiết trong ô tô để có thể sử dụng xe một cách an toàn và hiệu quả nhất.
