Fuel Trim là một thông số chỉ ra quá trình điều chỉnh hỗn hợp nhiên liệu, nhằm giữ cho tỷ lệ không khí và nhiên liệu ở mức cân bằng.
Fuel trim là gì?
Nghĩa của fuel trim khi dịch sang tiếng Việt là sự điều chỉnh hỗn hợp nhiên liệu để duy trì tỷ lệ cân bằng giữa nhiên liệu và không khí cho quá trình đốt cháy bên trong động cơ ô tô. Tỷ lệ cân bằng này thường là 14,7:1 – 14,7 phần không khí và 1 phần nhiên liệu, giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm lượng khí thải.
Khi tỷ lệ nhiên liệu và không khí giảm xuống dưới 14,7, hỗn hợp nhiên liệu trở nên giàu, tuy nhiên đây lại làm tăng tiêu thụ nhiên liệu và lượng khí thải. Ngược lại, khi tỷ lệ nhiên liệu và không khí tăng lên trên 14,7, hỗn hợp nhiên liệu trở nên nghèo, không giúp giảm lượng khí thải và thậm chí còn gây hại cho động cơ.
Để ngăn chặn những tình trạng này, ECM (Engine Control Module) – hệ thống điều khiển động cơ sẽ liên tục giám sát tỷ lệ nhiên liệu và không khí, điều chỉnh hỗn hợp nhiên liệu và duy trì tỷ lệ này ở mức cân bằng. Fuel trim là thông số thể hiện sự điều chỉnh của ECM, được giám sát thông qua tín hiệu từ cảm biến oxy nằm trên đường ống xả.
ECM bù nhiên liệu động cơ khi phát hiện hỗn hợp nghèo, và cắt giảm nhiên liệu nạp vào khi phát hiện hỗn hợp giàu. Tuy nhiên, độ chính xác của fuel trim phụ thuộc rất nhiều vào tín hiệu điện mà cảm biến oxy truyền về. Khi động cơ mới khởi động, cần mất khoảng 10-30 giây để cảm biến oxy có thể hoạt động, trong khi đó hỗn hợp nhiên liệu được giữ ở giá trị gần nhất trước đó. Khi cảm biến oxy đã hoạt động, ECM bắt đầu điều chỉnh dựa trên tín hiệu từ cảm biến. Khi tắt máy, giá trị cân bằng nhiên liệu cuối cùng được lưu lại trong bộ nhớ để sử dụng cho lần khởi động tiếp theo.
Cách đọc giá trị Fuel trim
Để đọc giá trị Fuel Trim, ta có thể sử dụng máy chẩn đoán được kết nối với giắc chẩn đoán OBD II. Thông thường, giắc chẩn đoán này được đặt ở phía dưới bảng điều khiển và gần trụ lái, và vị trí chính xác có thể được tìm thấy trong sách hướng dẫn sử dụng xe. Khi khởi động xe và cắm máy chẩn đoán vào giắc chẩn đoán, máy sẽ tự động kết nối với hệ thống máy tính của xe ô tô.
Giá trị Fuel Trim hiển thị hai loại giá trị, bao gồm Short Term Fuel Trim (STFT) và Long Term Fuel Trim (LTFT). STFT là thông số cho biết sự bù nhiên liệu động cơ khi xe khởi động, và thường thay đổi nhanh theo tải trọng, tốc độ, và nhiệt độ động cơ. Thông số này thường giữ nguyên trong khoảng từ -10 đến +10 %, nhưng cũng có thể tăng lên đến 25% hoặc cao hơn.
Trong khi đó, LTFT là thông số cho biết sự bù nhiên liệu động cơ dài hạn để cân bằng hỗn hợp nhiên liệu. Thông số này cho thấy rõ hơn và chính xác hơn về cách thức hỗn hợp nhiên liệu được điều chỉnh thực tế khi động cơ hoạt động.
Ý nghĩa của Fuel trim
ECM (Engine Control Module) sử dụng Fuel Trim để điều chỉnh lượng nhiên liệu đưa vào động cơ. Khi Fuel Trim dương, nghĩa là ECM thêm nhiều nhiên liệu hơn bằng cách tăng độ rộng xung hoặc thời gian mở kim phun. Điều này nhằm mục đích làm giàu hỗn hợp nhiên liệu, bởi vì hỗn hợp đang bị nghèo. Trong khi đó, Fuel Trim âm là khi ECM giảm lượng nhiên liệu đưa vào bằng cách giảm độ rộng xung hoặc thời gian mở kim phun. Điều này sẽ giúp hỗn hợp nhiên liệu nghèo hơn, bởi vì hỗn hợp đang bị giàu.
Để nắm được tình trạng hỗn hợp nhiên liệu thực tế, ta cần quan tâm đến các thông số Fuel Trim (STFT và LTFT). Giá trị của LTFT càng gần bằng 0, thì động cơ đang hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, giá trị này cũng có thể dao động từ 5 đến 8% tùy thuộc vào điều kiện. Nếu LTFT lớn hơn 10%, thì có khả năng động cơ đang gặp sự cố.
Một điểm quan trọng cần lưu ý là tất cả các điều chỉnh của ECM đều dựa trên tín hiệu điện được truyền từ cảm biến oxy. Khi hỗn hợp nhiên liệu giàu, cảm biến oxy sẽ gửi tín hiệu điện cao hơn, và ngược lại khi hỗn hợp nhiên liệu nghèo. Vì vậy, nếu cảm biến oxy bị lỗi hoặc tín hiệu đưa ra bị sai, thì điều này cũng sẽ làm cho ECM điều chỉnh sai.
Như vậy, thông tin về Fuel Trim và tình trạng hỗn hợp nhiên liệu thực tế là rất quan trọng để đánh giá tình trạng hoạt động của động cơ. Việc giữ cho hỗn hợp nhiên liệu luôn ở mức tối ưu sẽ giúp tăng tuổi thọ của động cơ, giảm tiêu hao nhiên liệu và làm giảm khí thải gây ô nhiễm môi trường. Chính vì thế, việc chăm sóc và bảo trì động cơ xe hơi định kỳ là rất cần thiết để đảm bảo sự an toàn và tiết kiệm cho chủ xe.
