Khi bị lỗi bô bin đánh lửa, bugi sẽ không thể tạo ra tia lửa điện, gây ra các vấn đề như động cơ rung giật và có thể dẫn đến tình trạng động cơ tắt máy.
Bô bin đánh lửa ô tô là gì?
Bô bin đánh lửa (bobine) là một thành phần quan trọng trong hệ thống điện của ô tô. Nhiệm vụ chính của bô bin đánh lửa là tạo ra một nguồn điện áp cao để kích hoạt tia lửa điện trên bugi. Quá trình này giúp đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu và khí trong buồng đốt động cơ. Khi hỗn hợp này cháy, piston được đẩy di chuyển và tạo ra công suất cần thiết để chuyển động trục khuỷu.
Cấu tạo bô bin đánh lửa ô tô
Bô bin đánh lửa ô tô được cấu tạo từ một lõi sắt, có hai đầu được trang bị cuộn dây. Một đầu của bô bin có cuộn dây sơ cấp, trong khi đầu còn lại có cuộn dây thứ cấp. Số vòng cuộn dây của cuộn thứ cấp lớn hơn khoảng 100 lần so với cuộn sơ cấp. Một đầu của cuộn sơ cấp được kết nối với IC đánh lửa, trong khi đầu còn lại được kết nối với ắc quy. Một đầu của cuộn thứ cấp được kết nối với bugi, đầu còn lại cũng được kết nối với ắc quy.
Nguyên lý hoạt động bô bin đánh lửa
Khi động cơ hoạt động, ECU động cơ phát ra tín hiệu thời điểm đánh lửa, và dòng điện chạy qua IC đánh lửa và cuộn cơ cấp được điều chỉnh theo sự lệch của ắc quy. Trong lõi trung tâm, các đường sức từ được hình thành.
Sau đó, ECU phát ra tín hiệu để IC đánh lửa nhanh chóng ngắt dòng điện trong cuộn sơ cấp. Điều này gây giảm đột ngột từ thông trong cuộn sơ cấp. Kết quả là tạo ra một sức điện động ngược chiều với sự giảm từ thông, tạo ra một thế điện động khoảng 500 V trong cuộn sơ cấp. Hiệu ứng cảm ứng tương hỗ trong cuộn thứ cấp tạo ra một sức điện động khoảng 30 kV.
Sức điện động này làm cho bugi ô tô tạo ra tia lửa điện. Theo nguyên lý này, nếu dòng điện sơ cấp càng lớn và quá trình ngắt dòng điện sơ cấp càng nhanh, thì điện thế thứ cấp sẽ càng lớn.
Dấu hiệu hỏng bô bin đánh lửa
Bô bin đánh lửa ô tô đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình tạo lửa cho hỗn hợp nhiên liệu và khí trong buồng đốt của động cơ xe. Nếu bobin gặp sự cố, điều này sẽ ảnh hưởng đến bugi và có thể làm giảm hiệu quả của quá trình đốt cháy, gây tác động đến công suất, độ êm và hoạt động tổng thể của động cơ ô tô.
Xe có khói đen, mùi lạ
Khi bô bin đánh lửa gặp sự cố, thời điểm đánh lửa sẽ không chính xác và tia lửa bugi sẽ yếu, dẫn đến việc nhiên liệu đốt không cháy hoàn toàn trong buồng đốt. Những lượng nhiên liệu này sẽ thông qua hệ thống ống xả và thoát ra ngoài. Nếu nhiệt độ của ống xả tăng lên, nhiên liệu này có thể bị cháy, gây ra hiện tượng nổ ngược trong động cơ. Một số dấu hiệu để nhận biết sự cố này bao gồm ống xả phát ra khói đen, có mùi nhiên liệu và tiếng nổ lạ…
Xe hao xăng hơn bình thường
Nếu bô bin đánh lửa gặp sự cố, hỗn hợp nhiên liệu trong động cơ sẽ không được đốt cháy hoàn toàn. Điều này buộc động cơ phải sử dụng nhiên liệu nhiều hơn để bù vào, dẫn đến tình trạng tiêu thụ nhiên liệu cao hơn so với thông thường.
Động cơ rung, giật, tốc độ không đều
Các dấu hiệu rõ ràng nhất để nhận biết bô bin đánh lửa gặp sự cố là động cơ rung, giật, yếu… Khi điện áp tạo ra không đủ mạnh, động cơ sẽ mất lửa (còn được gọi là hiện tượng bỏ máy). Khi một hoặc cả hai xi-lanh mất lửa, tốc độ động cơ sẽ không đều, không êm… Điều này dẫn đến xe bị giật khi gia tốc và có cảm giác “khựng” khi tăng tốc.
Xe bị chết máy
Khi bô bin bị hỏng, bugi không thể phát ra tia lửa điện, dẫn đến quá trình đốt cháy không thể diễn ra. Điều này làm cho động cơ không tạo ra công suất và kết quả là xe có thể bị chết máy giữa đường.
Xe khó nổ máy
Khi bô bin bị hỏng, bugi sẽ không thể tạo ra tia lửa điện ở các xi lanh, hoặc tia lửa điện sẽ yếu và thời điểm đánh lửa sẽ không chính xác. Kết quả là xe ô tô sẽ gặp khó khăn trong việc khởi động và nổ máy.
Đèn Check Engine sáng
Khi đèn Check Engine sáng, nó chỉ ra rằng động cơ hoặc các thành phần liên quan đang gặp vấn đề. Trong trường hợp bô bin đánh lửa bị hỏng, hệ thống trung tâm sẽ ghi nhận lỗi này và thông báo thông qua đèn Check Engine để cảnh báo về vấn đề động cơ.
Cách kiểm tra bô bin đánh lửa ô tô
Trước khi kiểm tra bô bin đánh lửa trên xe ô tô, hãy đảm bảo bạn đã chuẩn bị đủ các thiết bị bảo hộ như kính bảo hộ hoặc các phụ kiện tương tự để bảo vệ mắt. Ngoài ra, đeo găng tay cách điện là cần thiết để tránh nguy cơ điện giật. Một điều quan trọng khác là phải nhớ rằng các bộ phận trong khoang động cơ thường rất nóng sau khi xe vận hành. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, hãy chờ đến khi động cơ hoàn toàn nguội trước khi tiến hành kiểm tra.
Kiểm tra bô bin đánh lửa thông qua bugi
Dưới đây là các bước để kiểm tra bô bin đánh lửa trên xe ô tô:
Bước 1: Tắt máy, mở nắp capo và xác định vị trí của bô bin. Thông thường, bô bin đánh lửa được đặt gần vè xe hoặc gần bộ chia điện. Nếu xe không có bộ chia điện, bô bin sẽ nối trực tiếp với bugi.
Bước 2: Tháo dây cao áp của một bugi.
Bước 3: Sử dụng dụng cụ đặc biệt (tuýp mở bugi) để tháo bugi. Lưu ý không để ngoại vật rơi vào lỗ bugi. Việc có ngoại vật trong buồng đốt sẽ ảnh hưởng xấu đến động cơ. Hãy sử dụng giấy hoặc vải để che lại lỗ bugi ngay sau khi tháo bugi.
Bước 4: Lắp bugi vào dây cao áp. Đặt bugi sao cho nó chỉ nối với bộ chia điện và sử dụng kẹp cách điện để giữ bugi, tránh nguy cơ bị điện giật.
Bước 5: Chạm nhẹ phần ren của bugi với một phần kim loại trên động cơ. Luôn giữ bugi bằng kẹp cách điện hoặc găng tay cách điện để tránh điện giật. Không sử dụng tay không để cầm bugi vì có nguy cơ điện giật.
Bước 6: Vô hiệu hóa bơm nhiên liệu bằng cách tháo rơ le bơm nhiên liệu hoặc cầu chì. Điều này đảm bảo không có nhiên liệu được bơm vào buồng đốt khi kiểm tra tia lửa bugi. Hãy tham khảo sổ tay hướng dẫn sử dụng xe để tìm hiểu vị trí chính xác của rơ le bơm nhiên liệu.
Bước 7: Khởi động động cơ bằng sự giúp đỡ của người khác.
Bước 8: Quan sát tia lửa bugi. Nếu thấy một tia lửa màu xanh sáng xuất hiện ở khe hở bugi, điều đó cho thấy bô bin đánh lửa trên xe vẫn hoạt động bình thường. Ngược lại, nếu không có tia lửa, bô bin đánh lửa gặp sự cố và cần phải được thay thế.
Nếu tia lửa có màu cam, điều đó cho thấy bô bin đánh lửa yếu. Nguyên nhân có thể do vỏ bọc cuộn dây bô bin hỏng, dòng điện yếu, hoặc kết nối không đúng. Nếu không thấy tia lửa bugi, có thể là bô bin đánh lửa đã hỏng hoặc bạn đã kiểm tra sai cách.
Bước 9: Lắp lại bugi và kết nối lại dây điện. Sau khi hoàn thành kiểm tra, tắt toàn bộ động cơ để đảm bảo an toàn. Sau đó, lắp bugi vào vị trí cũ và kết nối lại dây điện như ban đầu. Nếu bạn đã xác định rằng bô bin đánh lửa bị hỏng, nên đưa xe đến trung tâm sửa chữa càng sớm càng tốt để thay thế bô bin mới.
Lưu ý: Trong quá trình kiểm tra bô bin đánh lửa, luôn đảm bảo an toàn bằng cách đeo kính bảo hộ và găng tay cách điện. Đồng thời, hãy nhớ rằng các bộ phận trong khoang động cơ có thể rất nóng sau khi xe vận hành, vì vậy hãy đợi cho đến khi động cơ nguội hoàn toàn trước khi tiến hành kiểm tra.
Kiểm tra điện trở bô bin đánh lửa
Với phương pháp thứ hai, bạn sẽ không kiểm tra thông qua tia lửa bugi mà sẽ kiểm tra trực tiếp bô bin đánh lửa bằng cách đo điện trở trên các cuộn dây của bô bin.
Các bước kiểm tra bô bin đánh lửa ô tô như sau:
Bước 1: Tháo bô bin đánh lửa. Ngắt kết nối bô bin đánh lửa ô tô với bộ chia điện và tháo vít cố định.
Bước 2: Xác định giá trị điện trở tiêu chuẩn. Mỗi bô bin đánh lửa sẽ có giá trị điện trở tiêu chuẩn riêng cho các cuộn dây. Bạn có thể tìm hiểu giá trị điện trở tiêu chuẩn trong sổ tay hướng dẫn sử dụng xe hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia kỹ thuật của nhà sản xuất. Thông thường, giá trị điện trở tiêu chuẩn của cuộn dây sơ cấp nằm trong khoảng từ 0,7 – 1,7 Ω và của cuộn dây thứ cấp là từ 7.500 – 10.500 Ω.
Bước 3: Đo điện trở cuộn dây sơ cấp. Bạn tiến hành đo điện trở trên hai điện cực ở hai bên của bô bin. Ghi lại giá trị điện trở này, đó là giá trị điện trở của cuộn dây sơ cấp. Lưu ý rằng một số bô bin trên các dòng xe mới có thể có cấu trúc khác nhau, do đó nên tham khảo sổ tay hướng dẫn sử dụng xe.
Bước 4: Đo điện trở cuộn dây thứ cấp. Tiếp theo, bạn đo điện trở giữa một điện cực ở một đầu và một điện cực ở giữa cuộn dây. Ghi lại giá trị điện trở này, đó là giá trị điện trở của cuộn dây thứ cấp.
Bước 5: So sánh các giá trị đo. So sánh các giá trị điện trở đã đo được với giá trị điện trở tiêu chuẩn. Nếu giá trị điện trở của cuộn dây sơ cấp hoặc cuộn dây thứ cấp vượt quá giá trị tiêu chuẩn quy định (dù chỉ hơi nhỏ), thì nên thay thế bô bin đánh lửa.
